Data publikacji:

Czy można stosować retinoidy cały rok? Rodzaje retinoidów, ich zastosowanie i przeciwwskazania

Retinoidy są coraz powszechniej wykorzystywane w kosmetykach i dzięki temu coraz częściej są wybierane do codziennej rutyny pielęgnacyjnej. Związki te powszechnie nazywane są pochodnymi witaminy A, jednak nie każdy retinoid nim jest. Wyróżniamy cztery generacje retinoidów. Retinoidy działają na skórze, powodują jej regenerację i odbudowę, wpływają na proces keratynizacji oraz zmniejszają przebarwienia. Wielokierunkowe działanie tych substancji aktywnych zachęca do ich regularnego używania. Nie wiesz, czy można stosować retinoidy cały rok? Jakie są rodzaje retinoidów, ich zastosowanie oraz przeciwwskazania? Zapraszamy do zapoznania się z naszym artykułem! Na pewno znajdziesz odpowiedź na nurtujące cię pytania!
czy mozna stosować retonoidy cały rok

Retinoidy – co to?

Retinoidy to grupa substancji, zazwyczaj pochodnych witaminy A, które stosuje się zarówno w dermatologii, jak i w kosmetologii. Są wykorzystywane w terapii trądziku, rozjaśnianiu przebarwień, niwelowaniu oznak starzenia, leczeniu niektórych chorób skóry (np. łuszczycy).
Retinoidy można podzielić na cztery generacje:
  • Generacja: retinol, retinal, estry retinolu i retinylu , tretynoina, izotretynoina, alitretynoina
  • Generacja: etretynat, acytrecyna, motretynid
  • Generacja: adapalen, tazaroten, bexaroten
  • Generacja: trifaroten
  • Retinol, retinal, estry retinolu i retinylu są dostępne dla każdego w produktach bez recepty. Wszystkie pozostałe są dostępne wyłącznie na receptę. Niektóre są niedostępne w naszym kraju (np. tretynoina). 
    Retinoidy aktywują receptory retinoidowe, które są obecne w naskórku, mieszkach włosowych, gruczołach łojowych i komórkach Langerhansa. Ich ilość jest kwestią indywidualną i zależy między innymi od stanu zdrowia. 

    Jaki jest mechanizm działania retinoidów?

    Retinoid po zaaplikowaniu przenika głównie przez barierę naskórka, ponieważ jest związkiem lipofilowym. Związek lipofilowy dobrze rozpuszcza się w tłuszczach. Bariera hydrolipidowa jest zbudowana w dużym uproszczeniu właśnie ze związków tłuszczowych. Są dwie drogi przenikania retinoidów: międzykomórkowa oraz transfolikularna (przez wypełnione łojem mieszki włosowe – łój również ma budowę tłuszczową [w uproszczeniu]). Po przekroczeniu błony komórkowej retinoid łączy się ze specjalnym białkiem, tak zwanym białkiem wiążącym CRBP (retinol i retinal) lub CRABP (kwas retinowy – tretynoina). Retinol i retinal muszą ulec konwersji, czyli przekształceniu, do kwasu retinowego. Kwas retinowy po połączeniu z CRABP nabywa zdolność połączenia się ze specjalnym receptorem RAR w jądrze komórkowym i może wpłynąć na transkrypcję genów. Brzmi to skomplikowanie. W praktyce najbardziej skuteczne działanie ma kwas retinowy, ponieważ nie są generowane straty w procesie jego przekształcania. Jak wiemy, w Polsce tretynoina nie jest dostępna, nawet na receptę. 
    Jak już wspomnieliśmy, retinoidy mają szerokie spektrum działania. Ich stosowanie wpływa na regenerację i odbudowę. Zwiększone zostają podziały komórek w warstwie podstawnej. Na początku stosowania retinoidów można zauważyć ścieńczenie naskórka i większą widoczność np. zmarszczek czy blizn. Jest to całkowicie naturalny proces. Jednak z czasem, podczas regularnego stosowania retinoidów, zwiększa się grubość warstwy ziarnistej naskórka. Retinoidy regulują procesy regeneracji naskórka i, w niewielkiej ilości, skóry właściwej. Zwiększają syntezę kolagenu. Wpływają na zmniejszenie aktywności enzymów niszczących kolagen i elastynę. Zwiększają ukrwienie poprzez wytworzenie nowych naczyń kapilarnych (angiogeneza). Przy trądziku różowatym warto mieć to na uwadze i stosować retinoidy wyłącznie w niskich dawkach. Retinoidy wpływają także na regulowanie procesu keratynizacji. Ma to szczególne znaczenie w obrębie mieszków włosowych, ponieważ zapobiega ich „czopowaniu”. Te związki aktywne doskonale zmniejszają przebarwienia poprzez rozpraszanie skupisk melaniny, czyli barwnika w skórze. Zmniejszają również transport melaniny do wyższych warstw naskórka. 

    Jak stosować retinoidy?

    Retinoidy do pielęgnacji należy wprowadzać stopniowo. Na początek dwa razy w tygodniu. Z czasem można stosować je co drugi dzień. Preparaty z retinoidami aplikujemy zawsze 20–30 minut po umyciu twarzy. Jest to czas, w którym warstwa hydrolipidowa naskórka ma szansę się odbudować i dzięki temu retinoidy lepiej penetrują w głąb naskórka i skóry właściwej. W dni, w które nie aplikujemy retinoidów, warto pamiętać o regeneracji skóry. W tym celu dobrze włączyć produkty z ceramidami, wąkrotką azjatycką, kwasem hialuronowym, panthenolem, ektoiną, alantoiną, beta-glukanem czy peptydami. 
    Wprowadzenie retinoidów do rutyny pielęgnacyjnej wiąże się z procesem retynizacji, czyli przyzwyczajeniem się skóry do działania retinoidów. Proces jest bardzo indywidualny. U każdego przebieg i czas trwania jest inny. Zazwyczaj jest to nawet 6 do 12 tygodni. Objawia się podrażnieniami, złuszczaniem, pieczeniem, zaczerwienieniem skóry. 
    W przypadku skór cienkich, wrażliwych, z zaburzoną barierą hydrolipidową, gdy proces retynizacji trwa dłużej niż 12 tygodni, można wypróbować następujące metody aplikacji retinoidów:
  • aplikacja kremu/serum nawilżającego lub regenerującego, a następnie retinoidu;
  • zmieszanie retinoidu z innym preparatem (nawilżającym, regenerującym) i aplikacja na skórę;
  • aplikacja retinoidu na 15–20 minut, zmycie i aplikacja kremu regenerującego;
  • aplikacja retinoidu, a po 20 minutach aplikacja kremu regenerującego.
  • Przeciwwskazania do stosowania retinoidów to:
  • ciąża i okres karmienia piersią;
  • otwarte rany;
  • zakażenia bakteryjne, grzybicze i wirusowe na skórze;
  • niedoczynność tarczycy;
  • cukrzyca;
  • zaburzona praca nerek lub wątroby;
  • zaburzenia lipidowe;
  • padaczka – retinoidy wykluczają się z niektórymi lekami, np. przeciwdrgawkowymi.
  • Za każdym razem warto porozmawiać ze swoim lekarzem prowadzącymi, aby wykluczyć wszelkie przeciwwskazania do stosowania retinoidów.
    Poniżej przedstawiamy wybrane produkty zawierające retinoidy:
  • Medik8 Crystal Retinal 3
  • PCA Skin Intensive Brightening Treatment 0.5% Pure Retinol Nigh
  • Dermaquest Retinol Peptide Youth
  • BasicLab Esteticus Serum 2% Retinol
  • Pharmaceris T Pure Retinol 0.3
  • Liqpharm LIQ CR Serum Night 0.3%
  • Czy można stosować retinoidy cały rok? Tak, ale tylko wówczas, gdy zbudowana jest tolerancja na ten składnik aktywny. Co to znaczy? Nie należy rozpoczynać przygody z retinoidami latem, ponieważ wiąże się to z procesem retynizacji. Skóra wtedy jest podrażniona, zaczerwieniona, przesuszona, a to może powodować słabszą ochronę przed czynnikami zewnętrznymi (głównie silne promieniowanie UV) i powstawanie np. trudnych do usunięcia przebarwień. Natomiast, jeżeli już stosujesz retinoidy, a proces retynizacji masz dawno za sobą, nie rezygnuj z nich w okresie wiosenno-letnim! Pamiętaj tylko o codziennej fotoprotekcji, która powinna być stosowana przez cały rok. Rezygnując na ten czas z retinoidów, jesienią będziesz zaczynać wszystko od nowa.
    Zdjęcie: Envato Elements